17 trends voor overheidscommunicatie en tal van leestips

“De overheid kan onbehagen veroorzaken wanneer zij te weinig oor heeft voor gevoelens die er leven en haar prestaties als ondermaats worden ervaren. De overheid kan aan de andere kant ook oplossingen bieden: misstanden aanpakken en empathischer zijn.” Een toename van het maatschappelijk onbehagen (en er zijn m.i. ook manieren om er iets aan te doen namelijk luisteren en digitale voorzieningen minder humanobeet maken) is een van de 17 trends die de Nederlandse Rijksoverheid vandaag ziet, in het rapport “Iedereen aan zet” (2707-12-13, pdf van 3,7 MB).

Het trendrapport werd “onderverdeeld in 6 thema’s. Het zijn omschrijvingen van ontwikkelingen; sommige zijn nog in een beginstadium (zoals de blockchain), andere zijn al wat verder (zoals de deeleconomie). In alle gevallen geldt: een trend raakt niet alles en iedereen, en roept ook tegenkrachten op.”

U vindt ze hier samengevat (pdf van 357 kB) en er zijn ook downloads om met de trends aan de slag te gaan, maar nu u toch hier bent, lijsten we ze graag even op in één oogopslag:

1. Vertrouwen in instituties neemt af, mensen zoeken vertrouwen bij elkaar
2. Onzekerheid neemt toe & nieuwe manieren van coping
3. Doe-het-zelfeconomie & crowdfunding
4. Deeleconomie: van bezit naar gebruik
5. Sociaal ondernemerschap en zingeving
6. Er zijn meer verschillen
7. Scheidslijnen en gevoelens van uitsluiting
8. Maatschappelijk onbehagen neemt toe
9. Hyperpersonalisatie & the rise of bots
10. Blockchainrevolutie
11. AR, MR en VR – beleef de nieuwe ‘echte’ wereld
12. Discussie over dataeigenaarschap en macht: nieuwe mensenrechten
13. Toenemend bewustzijn privacyrisico’s
14. Hyperconnected & bewust offline
15. Filterbubbels & doorprikken ervan
16. Fake news & factchecking
17. Journalistiek verandert mee; ook meer ‘on demand’

Bonus trend (niet in het rapport vermeld): radicaal analoog – en die lijkt momenteel bij uitstek te spelen onder millenials.

Eveneens in Nederland verschenen én razend interessant:

“De eindejaarstijd is begonnen. Het vakblad Communicatie vroeg wat de belangrijkste uitdaging is in het communicatievak voor de komende jaren. Mijn antwoord: ontbubbel. Zoek andersdenkenden op en confronteer je eigen omgeving met originele, onverwachte en ook ongewenste ideeën. (…) De eerste opdracht van communicatieprofessionals is dat ze ons helpen om te ‘ontbubbelen’, zodat we ontvankelijker zijn voor andersdenkenden. Spelen met perspectief, dus. Dat is niet alleen een professionele, maar ook een maatschappelijke opdracht. Misschien zelfs wel een morele plicht.” Dixit Paul Stamsnijder in dit overzicht van de 12 grootste uitdagingen in het communicatievak volgens topexperts (artikel van Rocco Mooij in Communicatie. 2017-12-07). #slimme schuring

• “De droom, het land en het tekort – een essay over openbaarheid, transparantie, open data en de ambtenaar” (2017-12-12, de pdf is helaas niet vormgegeven om vlot te lezen on mobile) ; we herinneren u in deze context ook graag aan dit interview met de hier al eerder geciteerde Guido Rijnja – die zopas dit artikel publiceerde over “tussenheid” … en check zeker ook zijn WaardeRing project i.s.m. Els van der Pool.
  
• Het essay “Wordt het er democratisch beter op?” tevens vertaald in het Engels als “Does it improve democratic quality?” (2x Marije van den Berg, 2017-11-06), naar aanleiding van de lancering van de Democratic Challenge en door Marije ook uitgedeeld op EuroPCom 2017. #slimme schuring
• Het platform Overheid in contact (met wekelijkse nieuwsbrief) – een nieuw initiatief van Renata Verloop c.s. (Renata & Marije waren eerder baanbrekend met DNCP)
• De op gedragsbeïnvloeding en primend schrijven gerichte Magneetwoordenblog van Jeanine Mies, die u nog kent van haar excellente Persberichtenwijzer (2010)
• en het bijhorende interview-met-checklist met Jeanine in het magazine “Emoties de baas” – een fraai product van Magazine on the Spot voor de Nederlandse Academie voor Overheidscommunicatie n.a.v. hun jaarlijkse communicatiedag, die dit jaar in het teken stond van … emoties.
• Dit verslag van de cocreatiedag “Bouwstenen voor de wijk” (2017-12-01, georganiseerd door Geldstromen door de Wijk) ; de lessen die ze trokken uit Schotland deden me ook denken aan deze Britse case (met bijhorend boek).
• Dit artikel over een project met laaggeletterden van de Nederlandse Belastingdienst (Ingmar Vriesema in NRC, 2017-12-14)
• en de in dat artikel vermelde “Sociale staat van Nederland 2017” (2017-12-12) met bijhorende infographic vertaling van Optima Forma & Zimpa.
• Dit artikel over de nood aan beter spelregels rond smart cities met daar ook de vaststelling dat “veel smart city-projecten bevinden zich wat betreft privacy in een grijs gebied, erkennen gemeenten en bedrijven” (Kristel van Teeffelen en Saskia Naafs in Trouw, 2017-12-05)
• en de reactie erop van Wesselink & Hoogeveen op Stadszaken.nl met daarin ook deze oproep om mee te denken over smart cities.
• Het boek “Ga lekker zelf in je kracht staan” van Japke-d Bouma, de opvolger van “Uitrollen is het nieuwe doorpakken” ;
• Nederland heeft een mooie traditie in trends vastnemen in de overheid en erop doorgrijpen ;-) Mooi te zien hoe de Rijksoverheid in 2018 bv. het programma “Mens Centraal” heeft opgestart. Veel staat er over dat programma-in-opstartfase nog niet online, maar het lijkt voort te bouwen op “Informatie op Maat” (cf. eindrapport 2014-09-01).
• Ook de Nederlandse beroepsvereniging voor communicatieprofessionals Logeion publiceerde z’n trends voor 2018-2019, bondig samengevat op één pdf waaruit je helaas niét kunt copypasten. Opvallend: “de organisatie leren luisteren” en “het kunnen omarmen van weerstand, want dat kan helpen in de zoektocht naar gedeelde waarde”.

De illustratie bij dit artikel is van de hand van voormalig datajournalist Frédérik Ruys van de firma Vizualism (Utrecht), tevens co-organisator van de Dutch Infographic Conferences 2008-2015 en 2016 en 2017 …