Over bubblethink, false facts, psychotargeting en de omgang met tegenspraak

Drie groepen met elk hun eigen kijk op leiderschap … Dia 10 uit de presentatie van Glocalities (Frits Spangenberg & Anne Blanksma Çeta) tijdens EuroPCom 2017 in Brussel.

In de aanloop naar EuroPCom 2018 (en naar de komende verkiezingen) moest ik terugdenken aan een van de sterkste sessies van de voorbije edities (naast de immer relevante keynotes van Simon Anholt in 2011 en in 2013 en de unconference van 2014). Dat was de sessie getiteld “Know your target: behavioural insights and audience perspectives“, voorgezeten door Ian Vollbracht en met verder ook de immer pertinente Alex Aiken die het er over “obsolete” versus “modern media operation” had.

De Nederlandse marktonderzoekers Frits Spangenberg & Anne Blanksma Çeta van Glocalities toonden toen drie dia’s (scroll door voor de twee andere) waarin ze, op basis van een kleine enquête onder de deelnemers en ander cijfermateriaal, de bubble konden tonen waar veel EU-ambtenaren in zitten. En hoe niet enkel hun dress code maar ook hun hele denkkader verschilt van wat EU-sceptici menen & voelen. Maar ook hoe de eerder onverschillige “zwijgende meerderheid” nog anders tegen het Europese project, Europa en z’n instellingen aankijkt. (U kunt de sessie hier herbekijken.) Zeer revelerend hoe dergelijk waardenonderzoek (en het kan altijd grondiger zegden ze zelf) helpt begrijpen wat er precies speelt, welke strategieën een meer verbindende weg kunnen bieden. Net zoals gedragsonderzoek, georganiseerd luisteren of andere participatietechnieken bewijsbasis bieden.

Bubblethink en vooroordelen die de kwaliteit van het (bij voorkeur evidence based) beleid maken verstoren, zijn ook het onderwerp van een sterk rapport (alweer) van het Britse Behavioural Insights Team over behavioural government (BIT UK 2018-07-11).

Werp snel al ’s een blik op blz. 11-13 van die publicatie en er zal een schok van herkenning door je gaan … (Ik schrijf “alweer”, na eerdere publicaties over groupthink & planning falacy of armoede of data science, of posts over het gebruik van sms. Telkens ik enthousiast ben over zo’n publicatie, share ik die trouwens op LinkedIn, wees welkom om dat daar ook te doen.)

Wie dit soort zaken interessant vindt, werpt waarschijnlijk ook graag ’s een blik op  …

• het onderzoek naar de stammen ofte Tribes of Europe van Chatham House (the Royal Institute of International Affairs, Londen, 2017-12) i.s.m. een aantal partners, nl. onderzoeksbureau Kantar (voorheen TNS NIPO), de KBS, een Oostenrijkse en twee Duitse stichtingen.
• “Tegenspraak maakt sterker” (Fike van der Burght op Platform O, 2018-09-04) met daar ook een link naar Dwarskijken.nl (waarin de auteur een rol speelt) … en zie verder de verwijzing naar Paul Blondeel in de slotparagraaf hier: zonder frictie leer je niet, zonder “conflicten” krijg je niet het achterste van de tong te zien van de mensen waarmee je wilt cocreëren, laat staan wat er op te lossen is.
• “Als je merkt dat je ‘het gedoe’ ontwijkt dat hoort bij belangentegenstellingen, dan moet je op je qui vive zijn” schreef Marije van den Berg in het artikel “Een overheid die werkt aan écht contact / scherper kijken naar participatie” (Overheid in Contact, 2017-10-25, ook beschikbaar in het Engels als pdf van 3,1 MB).
• Peter Knoers gaf dan weer vijf tips die overheden kunnen leren van oppositiegroepen en terreurbewegingen (Overheid in Contact, 2018-07-04): “Natuurlijk zijn deze ondermijnende groepen niet de norm voor hoe het er in onze netwerksamenleving aan toe gaat. Maar juist door hun extreme vorm kunnen we er wel het nodige van leren. Hoe ga je om met een meer fluïde, flexibele buitenwereld waar autonome burgers hun weg gaan zonder zich automatisch aan te passen aan de spelregels uit het verleden? Vijf tips voor overheidsorganisaties die effectiever willen zijn:
  1. Stel je doel of opgave meer centraal dan je organisatie. Een organisatie, ook een overheidsorganisatie, is slechts een middel om dat doel te bereiken.
  2. Leer werken met verschillende niveaus van ‘georganiseerdheid’.
  3. Zoek aansluiting bij zo veel mogelijk verschillende netwerken en eis daarin niet meteen zelf de centrale rol op.
  4. Accepteer ‘distributed leadership’ in je organisatie. Vrijwel elke medewerker – van laag tot hoog – moet soms leider zijn en soms volger. Statische leiders verstikken organisaties.
  5. Schenk veel meer aandacht aan de weak ties in de netwerken waar je contact mee wilt maken.”
• “Ontbubbel en word ontvankelijker voor andersdenkenden (…) Dat is niet alleen een professionele, maar ook een maatschappelijke opdracht. Misschien zelfs wel een morele plicht” zei Paul Stamsnijder dan weer (tegen Rocco Mooij in Adformatie, 2017-12-07, zoals hier eerder aangehaald). Diezelfde Stamsnijder schreef zelf in Adformatie op 2018-01-09: “voer niet een dialoog om het met elkaar eens te zijn, maar om inzicht te krijgen in andere standpunten. Op die manier wordt tegenspraak een teken van vooruitgaan.” Ook Betteke van Ruler heeft het daar over “tegenspraak dulden“, in de context van reputatiemanagement (Adformatie, 2018-10-04).
• “Why facts don’t change our minds” (Elizabeth Kolker in The New Yorker, 2017-02-27), met daarin dit citaat: “Presented with someone else’s argument, we’re quite adept at spotting the weaknesses. Almost invariably, the positions we’re blind about are our own. (…) Steven Sloman, a professor at Brown, and Philip Fernbach, a professor at the University of Colorado, are also cognitive scientists. They, too, believe sociability is the key to how the human mind functions or, perhaps more pertinently, malfunctions. [… In] their book, “The Knowledge Illusion: Why We Never Think Alone” (…) Sloman and Fernbach see this effect, which they call the “illusion of explanatory depth”, just about everywhere. “As a rule, strong feelings about issues do not emerge from deep understanding”, Sloman and Fernbach write.”
• “‘I thought I’d put in a protest vote’ : the people who regret voting leave” (Dorian Lynskey in The Guardian, 2017-11-25), met daarin dit citaat: “In politics, like many other spheres, we tend to valorise certainty and stigmatise ambivalence. A politician who sticks to their guns (even if they’re rigid, incurious and dogmatic) will fare better than one who vacillates (even if they’re honest, open-minded and justifiably cautious). “This is why undecided voters drive us crazy”, writes Kathryn Schulz in Being Wrong: Adventures In The Margin Of Error. “They think hard about something that most of us don’t have to think about at all. What these voters represent, however, are possibilities the rest of us often foreclose: the ability to experience uncertainty about even hugely important beliefs – the ability to wonder, right up until the moment that the die is cast, if we might be wrong.”” [Dit alles deed me ook terugdenken aan de artikels over “taboe-uitruil” van enerzijds Piet Borst (in NRC Handelsblad, 2008-05-31, gebaseerd op onderzoek van Jeremy Ginges, Scott Atran, Douglas Medin & Khalil Shikaki in PNAS 2007-05-01) en anderzijds Adam Waytz (in Scientific American, 2010-03-09).]
• “Changing your mind has never been easy – but we must start listening again” (Tim Andrews in The Guardian, 2018-02-25), met daarin dit citaat: “When we find or share information that confirms our beliefs about the world, they suggest, we get a dopamine rush, similar to the one we get if we eat chocolate or fall in love. We tend to fear the prospect of losing that rush of certainty. If faced with a challenge to our understanding of the world, something that does not fit with our belief, our instinct is immediately to look for ways to assimilate or neuter that challenge. This latter state is cognitive dissonance. Multiple experiments show that state to be uncomfortable and most of us do all we can to dispel it. Our identity is invested in the opinions and beliefs we hold; threaten those beliefs and you threaten self-understanding. The larger the discrepancy, the greater the potential embarrassment in acknowledging that we were wrong and everyone else was right about an issue, the greater lengths we go to prove our confirmation bias: polarising us still further. In her recent book The Influential Mind, Dr Tali Sharot, reader in cognitive neuroscience at University College London, examines some of the implications of these biases in our current social context. Speaking last week, she suggested that the stakes are higher these days for cognitive dissonance because being wrong – or being right – is a more public act for far more people than ever before. “If you think about social media as a place where we express our choices and opinions and beliefs, that simple fact of expressing them, in itself will strengthen our belief.” Just by the public act of “clicking ‘like’, you immediately in fact make yourself more committed to that idea than you were a few seconds before”. And the smarter or more informed you consider yourself to be, the more likely you are to look for confirmation bias for that opinion. And the harder it is to admit you were wrong. The difficulties in accepting contradictory evidence are further exacerbated by our tendency to seek information not from the most reliable but from the most like-minded sources.”
• “Chasing the rainbow: the non-conscious nature of being” (David Oakley & Peter Halligan in Frontiers In Psychology, 2017-11-14, via “I used to think people made rational decisions – but now I know I was wrong” van Deborah Orr (RIP) in The Guardian, 2017-12-28), met daarin deze citaten: “More recent research – or more recent theory, to be precise – has rendered even Tversky and Kahneman’s ideas about the unreliability of the human mind overly rational.” + “In our view, psychological processing and psychological products are not under the control of consciousness. In particular, we argue that all “contents of consciousness” are generated by and within non-conscious brain systems in the form of a continuous self-referential personal narrative that is not directed or influenced in any way by the “experience of consciousness”. This continuously updated personal narrative arises from selective “internal broadcasting” of outputs from non-conscious executive systems that have access to all forms of cognitive processing, sensory information, and motor control. The personal narrative provides information for storage in autobiographical memory and is underpinned by constructs of self and agency, also created in non-conscious systems. The experience of consciousness is a passive accompaniment to the non-conscious processes of internal broadcasting and the creation of the personal narrative. In this sense, personal awareness is analogous to the rainbow which accompanies physical processes in the atmosphere but exerts no influence over them. Though it is an end-product created by non-conscious executive systems, the personal narrative serves the powerful evolutionary function of enabling individuals to communicate (externally broadcast) the contents of internal broadcasting. This in turn allows recipients to generate potentially adaptive strategies, such as predicting the behavior of others and underlies the development of social and cultural structures, that promote species survival. Consequently, it is the capacity to communicate to others the contents of the personal narrative that confers an evolutionary advantage – not the experience of consciousness (personal awareness) itself.” Whàm! Talk about changing the narrative :-)
• “How to talk to someone who refuses to accept reality, according to behavioral science” (Jessica Stillman in Inc., 2017-12-13), met daarin dit citaat: “How to have a productive conversation with your local alternative facts fan (…) behavioral scientist Gleb Tsipursky (…) offered an in-depth guide to dealing with denialism (…) you need to show the other party that their beliefs are actually in conflict with their own values and goals, all without making them defensive. It sounds like a tall order, but Tsipurksy insists it is possible. Offering concrete examples of people who have changed their minds can help. So can suggesting that a person’s previous opinion was understandable given the information they had at the time.” (Zie in dit verband ook Tsipursky’s “A behavioural scientist’s guide to tactful truth telling” in Relatively Interesting, 2018-09-19.)
• “How to effectively engage with climate change sceptics” (Ciara Lutz on the blog of Dan Ariely’s Center for Advanced Hindsight, 2018-04-19)
• “Psychological targeting as an effective approach to digital mass persuasion” (Matz, Kosinski, Nave & Stillwell in PNAS, 2017-11-28).
• Over trust versus false facts is er ondertussen al veel verschenen, zeker sinds de Cambridge Analytica schandalen. Kort voor die aan het licht kwamen, waren er o.a. diverse studies van het Reuters Institute, bv. “Bias, bullshit and lies: audience perspectives on low trust in the media” (Nic Newman & Richard Fletcher, 2017-12-01), studies via de Europese Commissie, een overzicht over desinformatie van het Europees Parlement (pdf van 210 kB) en een “legal framework” (pdf van 600 kB) … Er was ook de EU4Facts conferentie, en er is ondertussen een Alliance For Useful Evidence …
• … maar een meer verrassende invalshoek wordt geboden door “How to inoculate the public against misinformation about climate change” (Van der Linden, Leiserowitz, Rosenthal & Maibach voor het Yale Program for Climate Change Communication, 2017-01-23) en “Could we use ‘Cognitive Vaccination’ against ‘Anti-vaxx’?” (Baggio & Motterlini voor de Behavioural Public Policy blog, 2017-10-16). Met in het eerstgenoemde artikel dit citaat: “The study tested whether preemptive “inoculation messages” can protect the beneficial effects of communicating the scientific consensus against real-world misinformation. We found that inoculation messages can protect much of the beneficial effect of the scientific consensus message, across politically diverse members of the public. Just as a small dose of vaccine activates the body’s immune system to protect against an infectious disease, so message inoculation can help protect the mind against the effects of disinformation.” Fascinerend!
• Update #1: ook Marco Kroeser wierp ondertussen licht op de problematiek met “Waarom campagnes niet werken bij vaccinatiesceptici, en subtiele communicatie wel. Hoe haal je vaccinatievijanden uit een taaie paradox, bekend als het Dunning-Kruger-effect?” (Adformatie, 2018-10-17).
• Update #2: lees ook Koen Smets’ “Who you (think you) are shapes what you think” (2019-03-15).
• Update #3: fascinerend interview in de Volkskrant (2020-07-03) met Jaron Harambam, die in 2017 promoveerde op complotdenken: “Harambam ziet in complotdenken vooral de noodzaak van openheid, insluiting en conflictbemiddeling. (…) Politiek, media en vooral wetenschap hebben nauwelijks loketten waar buitenstaanders terechtkunnen. In de wetenschap mag je alleen meedoen als je aan een instituut bent verbonden. Onderzoek telt alleen als het dubbelblind is uitgevoerd en onder peerreview is geweest (…) Het betekent ook dat andere perspectieven makkelijk kunnen worden buitengesloten. Dat een grote groep, die zich zeer betrokken voelt, geen manier heeft om betrokken te zijn en maar moet aannemen wat er wordt beweerd, op grond van autoriteitsargumenten. De wetenschap is niet heilig. Er gaan dingen fout. Er zijn belangen, ook financiële. Mensen zien dat, maar krijgen te horen: bemoei je er niet mee. Dan draag je bij aan het wantrouwen. Bied meer inzicht en inspraak in hoe kennis wordt geproduceerd. (…) Er zijn middelen nodig en organisatie om de onderliggende zorgen boven tafel te krijgen zodat de verschillende groepen niet radicaliseren maar van elkaar leren. (…) De algoritmen stimuleren conflict, want het verdienmodel voor techbedrijven is: meer controverse is meer engagement is meer geld.”
• Update #4: Bert Pol over Lyotards genres de discours (2020-12).

Zoals aangekondigd plaats ik hieronder nog dia’s 8 en 9 uit de presentatie, die voorafgingen aan de bovenstaande dia 10:

Drie groepen met elk hun eigen waarden … Dia 8 uit de presentatie van Glocalities (Frits Spangenberg & Anne Blanksma Çeta) tijdens EuroPCom 2017 in Brussel.

en

Drie groepen met elk hun eigen waarden & verwachtingen… Dia 9 uit de presentatie van Glocalities (Frits Spangenberg & Anne Blanksma Çeta) tijdens EuroPCom 2017 in Brussel.