Over bubblethink, false facts, psychotargeting en de omgang met tegenspraak

Drie groepen met elk hun eigen kijk op leiderschap … Dia 10 uit de presentatie van Glocalities (Frits Spangenberg & Anne Blanksma Çeta) tijdens EuroPCom 2017 in Brussel.

In de aanloop naar EuroPCom 2018 (en naar de komende verkiezingen) moest ik terugdenken aan een van de sterkste sessies van de voorbije edities (naast de immer relevante keynotes van Simon Anholt in 2011 en in 2013 en de unconference van 2014). Dat was de sessie getiteld “Know your target: behavioural insights and audience perspectives“, voorgezeten door Ian Vollbracht en met verder ook de immer pertinente Alex Aiken die het er over “obsolete” versus “modern media operation” had.

De Nederlandse marktonderzoekers Frits Spangenberg & Anne Blanksma Çeta van Glocalities toonden toen drie dia’s (scroll door voor de twee andere) waarin ze, op basis van een kleine enquête onder de deelnemers en ander cijfermateriaal, de bubble konden tonen waar veel EU-ambtenaren in zitten. En hoe niet enkel hun dress code maar ook hun hele denkkader verschilt van wat EU-sceptici menen & voelen. Maar ook hoe de eerder onverschillige “zwijgende meerderheid” nog anders tegen het Europese project, Europa en z’n instellingen aankijkt. (U kunt de sessie hier herbekijken.) Zeer revelerend hoe dergelijk waardenonderzoek (en het kan altijd grondiger zegden ze zelf) helpt begrijpen wat er precies speelt, welke strategieën een meer verbindende weg kunnen bieden. Net zoals gedragsonderzoek, georganiseerd luisteren of andere participatietechnieken bewijsbasis bieden.

Bubblethink en vooroordelen die de kwaliteit van het (bij voorkeur evidence based) beleid maken verstoren, zijn ook het onderwerp van een sterk rapport (alweer) van het Britse Behavioural Insights Team over behavioural government (BIT UK 2018-07-11).

De stem van de consument & voorstellen voor een betere samenleving

Wat is uw idee voor de samenleving van morgen? Wat zou u veranderen als u het voor het zeggen had? En vooral: hoe zou u dat doen? Dat is de vraag die VRT Radio 1 vanaf vandaag aan zijn luisteraars stelt met het BEL10 project. (De titel is een knipoog naar de BEL 20.)

Over de niet-commerciële pers in Vlaanderen

“Weinig bekend, maar groot qua omvang en bereik”: dat zijn de kernbevindingen van het Memori-onderzoek naar de niet-commerciële periodieke pers in Vlaanderen (hieronder vindt u het management summary, een pdf van 388 kB). Het brengt voor Vlaanderen een heel ander en meer divers tijdschriftenlandschap in beeld dan gebruikelijk, met bladen als Klasse, de Bond, Natuur.blad, Boer&Tuinder, Kerk&Leven, Visie, S-magazine, … Het onderzoek brengt een overzicht van de oplages van deze bladen, en schetst de eigenheid van en de uitdagingen voor dit soort pers. Memori realiseerde dit verkennend onderzoek in opdracht van de persfederatie Medianetwerk Plus (ex-VUKPP), dat het opnam in z’n jaarboek.

De grootste publieksdekking vinden de onderzoekers bij de tijdschriften van mutualiteiten en vakbonden alsook bij de onderwijsbladen van de Vlaamse overheid. Ze worden gevolgd door Kerk&Leven en door de bladen van grote ledenverenigingen als De Gezinsbond en OKRA. In de lijst van niet-commerciële tijdschriften in Vlaanderen (blz. 44-45 van het dossier, een pdf van 5,1 MB) zien we de volgende publicaties van overheden:

De Communicatieprofessional anno 2014

“De European Communication Monitor 2014 toont dat de ondervraagde communicatieprofessionals (waarvan de meeste op een leidinggevende positie)

• het belang van online en social media structureel overschatten en
• dat van traditionele media structureel onderschatten.
• En dat ze om te netwerken nog steeds het liefste e-mail gebruiken.

Omgaan met het digitale tijdperk zien ze niet meer als belangrijkste uitdaging. Loopt het vak nu hopeloos achter of is dit gewoon een reality-check? […] Een duidelijke uitkomst van het onderzoek is dat omgaan met het digitale tijdperk niet meer als de belangrijkste uitdaging wordt gezien. Blijkbaar is het nieuwe eraf en is de hype over.

Wat zijn dan wel de belangrijkste uitdagingen voor de komende periode? Bovenaan de lijst staat het verbinden van communicatie met de organisatiestrategie. In onderstaande illustratie zie je dat dit zeker in Nederland met stip op nummer 1 staat. Nog steeds is de sector bezig een plaats aan tafel te krijgen waar de besluiten worden genomen. Een andere uitdaging die de afgelopen jaren duidelijk in belang is toegenomen, is het opbouwen en behouden van vertrouwen in de organisatie.”

Onderzoek over hoe goéd landen zijn

Zopas verschenen deze twee internationale onderzoeken …

1 – Heet van de naald: de zgn. goede-landen-index van Simon Anholt, als ontwerper van de befaamde Nation Brands Index, City Brands Index en State Brands Index en auteur van een aantal referentiewerken een oervader van het nation branding métier.

Waarom deze nieuwe Good Country Index? “I wanted to know why people admire Country A and not Country B” verklaarde Anholt in de aanloop naar de presentatie van z’n jongste telg tijdens een TEDSalon in Berlijn op 2014-06-23. “To cut a long story short, I discovered the thing people most admired is the perception that a country is good. That turned out to be much more important than the perception they’re rich or beautiful or powerful or modern or anything like that. So then I wanted to know which countries are perceived to contribute the most to humanity – and which countries actually are good.” Bron citaat: http://ideas.ted.com/2014/06/23/guess-which-country-does-the-most-good-for-the-planet/

In zijn uitgebreide FAQ-rubriek, opgezet als een interview, legt Anholt z’n index verder uit. Zoals u kunt zien op www.goodcountry.org behaalt België er een fraaie tiende plaats in, tussen Denemarken en Frankrijk. De index laat ook toe landen te vergelijken op de domeinen

Apestaartjaren 5 en allerhande jeugdonderzoek

Recent verschenen: het onderzoeksrapport Apestaartjaren 5 (2014-05-20), de JOP-monitor 3, de JOP-schoolmonitor 2013 en nog enkele rapporten …

Burgerschap in Vlaanderen

Ann Carton en Dries Verlet van de Studiedienst van de Vlaamse Regering publiceerden zopas “Burgerschap in Vlaanderen vergeleken: 2004-2012” (pdf van 473 kB). We citeren uit blz. 13: “Samengevat: (hoe) is de rol van de burger en de overheid in de periode 2004 tot 2012 geëvolueerd? Het belang dat men hecht aan actief burgerschap is in 2012, in vergelijking met 2004, duidelijk gedaald. Een gelijkaardige evolutie stellen we vast wat wereldburgerschap betreft. In het belang dat gehecht wordt aan verschillende plichten als burger, zoals het naleven van regelgeving en het gaan stemmen, zien we daarentegen een constante doorheen de tijd. Ook het belang dat de respondenten hechten aan diverse taken van de overheid is sinds 2004 constant gebleven. […]

Over olifantenpaadjes sprinten naar catalogi met user stories?

Pleidooi voor structureler werken met user stories en mystery shopping – een persoonlijke column

“Het feestje is niet langer bij het product maar bij de consument, en als merk moet je tegenwoordig proberen deel te hebben aan hùn feestje.” Welke Belgische reclamemaker was het ook weer die dat zei? Zijn intro was iets als “‘Vroeger ging reclame over consumenten het gevoel geven dat een merk een feest was waar ze bij wilden zijn, maar vandaag lukt dat enkel nog voor merken als Martini.” [‘k Ben de exacte quote & bron vergeten, excuseer.]

Feestende burgers? Gelijk hebben ze. “En dan maandagmorgen eerste werk dat dossier regelen, bij de provider of die andere grote organisatie. Als dat maar snel geregeld geraakt.” Of ze nu veel energie hebben of moe zijn van de kater of ’n burnout: bitter weinig burgers vinden het fijn om dingen te moeten uitvissen of aanvragen of regelen. Laat staan dat ze zelfs de meest opgeleukte sites ook boeiend vinden. Zeg ’s eerlijk: wie wil zich graag o zo grondig documenteren en dan gezellig procedures doorlopen? “Plug ’n play is de norm, regel het mij aub automatisch, weten jullie niet alles al? Er zijn leukere dingen of belangrijkere.” [Denk ook aan hoe de verenigingen waar mensen in armoede het woord nemen boven alles automatische rechtentoekenning vragen – meer zekerheid en comfort, minder vermoeiend gepieker.]

Mensen hebben geen tijd of geen zin, laat ons daar maar wat vaker van uitgaan. Of ze nu decision fatigue (beslismoeheid), CPA, CVS of RSI hebben of “gewoon” drukbezet CEO zijn van hun eigen leven: geen omweg AUB is de boodschap. Kon het allemaal maar zo simpel als “Abracadabra zei u? Ja geef mij Abracadabra, gratis of goedkoop, en zorg dat de databescherming in orde is en dan zal ik het per kerende bevestigen en vervolgens vol vertrouwen doorgaan met mijn leven.” [Het A-stad project lijkt alvast in die richting te gaan: “Als je op je profiel aangeeft dat je een huis bezit, zal je spontaan door de stad op de hoogte worden gebracht van bepaalde renovatiepremies waar je recht op hebt” zegden Gerrie Smits en Michaël Thys in de Standaard van 2014-01-11 (p. 38). Benieuwd!]

Des mensen : lettergrepen inslikken, afko’s sms’en, olifantenpaadjes nemen …

Nog enkele trends en onderzoekjes

Munt met Flanders Technology logo, 1983

Zoals hier al aangekondigd: als we geen tijd hebben om ze samen te vatten, signaleren we de trends al snel linkdumpgewijs … voor de hardcore geïnteresseerden!

Discussie 2: big data & real time marketing

Dia 56 uit de “In the moment” presentatie van Tom Himpe, cf. het gelijknamige boek dat hij schreef met Pieter Goiris.

Big data en datajournalistiek zijn hip. Maar data zijn minder vanzelfsprekend als soms wordt gesuggereerd. […] Big data en datajournalistiek zijn een hype. Sommige journalisten beweren dat dit veel informatie oplevert en dat het verslaggeving verbetert. […] Maar de werkelijkheid is net anders. Je moet natuurlijk wel weten wat men meet.

Big data en datajournalistiek zijn typische modeverschijnselen. Allerlei bloggers en journalisten proberen ons wijs te maken dat we nu meer dan ooit de wereld in kaart kunnen brengen. Maar de werkelijkheid is ingewikkelder: je moet weten wat er echt gemeten wordt met welke indicatoren en welke data precies worden gebruikt. De meeste gebruikers van big data weten dat niet. Disclaimers lossen dat probleem niet op.

En zo komen we dus vaak helemaal niet te weten hoe de wereld eruit ziet. […] De werkelijkheid is dat het tijd, geld en energie kost om kwesties goed uit te zoeken. Big data zijn dan hooguit een hulpmiddel. Ook in de wereld van big data en datajournalistiek blijven veel zaken onbekend.

• Bron: “Big data zijn waardeloos als je niets begrijpt van onderzoek“ door Chris Aalberts in De Nieuwe Reporter, 2013-11-12.

Wat is uw mening? Wat is uw mening over big data toepassen bij de overheid of in real time marketing, bv. zoals beschreven in het veelbesproken “#inthemoment De kunst van het campagnevoeren in real-time“ van Tom Himpe & Pieter Goiris (Lannoo Campus 2013, ISBN 9789401413183 voor de Nederlandstalige editie; er is ook een Engelstalige). Meer over dat boek hier + quote hieronder.

Discussie 1: overheidscampagnes als slaappillen?

In welk bedje zijn overheidscampagnes ziek? Om te beginnen zijn er te veel (wat wil je, met zoveel beleidsniveaus en ministers?), waardoor de mediadruk per campagne verpietert tot onder een niveau dat een minimale zichtbaarheid waarborgt. Jammer genoeg worden de beperkte investeringen ook niet gecompenseerd door creatieve impact. Ik vraag me soms af bij welke reclamebureaus onze overheden hun slaapverwekkende campagnes blijven vinden? En dat in een land met een creatieve gemeenschap die op alle internationale podia belangrijke onderscheidingen krijgt. Ten slotte is er het povere conversatiegehalte van de betrokken campagnes. Van enige interactie met de betrokken doelgroepen, bijvoorbeeld via de sociale media, is geen sprake.

Waar de federale overheid niet thuis geeft als het aankomt op de evaluatie van eigen campagnes, gaat de Vlaamse regering daar wel op in, ergens diep verborgen in haar jaarverslag 2012. De kritiek is striemend: de externe campagnes krijgen een schamele 5 op 10 van de eigen beleidsmedewerkers en communicatiespecialisten. Onduidelijke strategie, flinterdunne creatie en onbestaande opvolging van de resultaten, klinkt het vernietigende eindoordeel.

Natuurlijk zijn er ook oplossingen, maar daarvoor is visie en daadkracht nodig. En die gedragen moet worden door regeringsleiders en topambtenaren. Zolang communicatie met de burger voor hen een futiele bijzaak is, zal er maar weinig veranderen. Ik permitteer mij om met mijn bescheiden ervaring enkele aanbevelingen te formuleren. […]

• Bron: het standpunt “Beter dan een slaappil, een overheidscampagne“ van Marc Fauconnier, CEO van Famous en tevens lid van de huidige board of directors van de Association of Communication Companies (ACC) in de Tijd van 2013-08-13.

Marc Fauconnier schreef ook vier aanbevelingen; u kunt die lezen in het standpunt …

Wat is uw mening over meer streven naar communicatiestrategieën “per groot maatschappelijk thema”? Werken overheden wel genoeg met raamcontracten? Wat denkt u als u de kritiek leest over een “verpieterde mediadruk” die leidt tot “onvoldoende zichtbare campagnes” met een gebrekkige “creatieve impact” en “te pover conversatiegehalte”? Wat denkt u over uitdagingen als het verbeteren van de strategie van overheidscampagnes of het beter opvolgen van campagneresultaten?

Graag uw reacties hieronder …

Onvolledig overzicht van mogelijke trends en uitdagingen

Citaat van Herbert Simon uit “Designing organizations for an information-rich world” (1971), p.40-41.

Hieronder, bij wijze van eerste prikkeling, een onvolledig – onvermijdelijk – overzicht van trends, uitdagingen en probleemstellingen die we al in beeld zagen komen. De verbanden die soms worden gelegd, kunnen een volgende keer ook anders worden gelegd. Maar het gaat hem niet om de perfecte indeling of het elegantste venndiagram, maar wel om het op temperatuur krijgen van visievorming. Daarom ook komen we er in volgende blogposts  op terug, en rekenen we op reacties onderaan de artikels.

Het vertrouwen in advertising

In welke vorm van advertising vertrouwen consumenten (het meest), en hoe is dat vertrouwen geëvolueerd sinds 2007? Het gereputeerde Amerikaanse mediaconglomeraat The Nielsen Company publiceerde zopas de studie Global trust in advertising and brand messages (2013-09-17). U vindt hier een samenvatting; dit zijn de opvallendste punten:

’t 4e groot gemeentelijk communicatie-onderzoek

Voor de vierde keer sinds 1997 organiseerden de opleiding Marketing en het onderzoekscentrum Memori (Thomas More hogeschool) een grootschalige bevraging van de gemeentelijke communicatiediensten in Vlaanderen. Eric Goubin en Els Kint presenteerden de resultaten van het vierde groot gemeentelijk communicatie-onderzoek op 3 juni 2013. U kunt zowel een synthesenota (484 kB) als het grafiekenrapport (1,2 MB) als pdf downloaden ; kijk bv. ’s snel naar dia’s 85 (hierboven hernomen), 91 en 101 …

Uit “GGCO4” komt duidelijk naar voor hoe de lokale communicatiediensten en de communicatie-ambtenaren er uit zien – meer daarover op de site van Kortom – of hoe het zit met hun huisstijl of baselines (dia’s 70-76 van de presentatie). Wij vonden vooral de evolutie in het (lokale) mediagebruik (§5) en de algemene evoluties (§8 van de nota) interessant:

Buzzword: second screen

Met het buzzword “second screen“ wordt verwezen naar het tweede scherm – doorgaans van een smartphone, tablet of laptop – waarmee een tv-kijker voor zichzelf extra beleving kan creëren of zelfs interactief kan worden met het programma of de zender waar hij naar kijkt. Uit het Multiscreen onderzoek van de VMMa blijkt dat:

Sociale media: it’s the conversation, stupid

Slechts 1% van de 15- tot 25-jarige Belgen vindt de pagina van een merk op Facebook een geloofwaardige bron van informatie over het product. Met dat resultaat zijn dergelijke pagina’s bij jongeren niet méér geloofwaardig voor hen dan reclame of dan wat een concurrent over het merk zou vertellen. Wat gewone consumenten op online fora en blogs schrijven, is voor 18% van de Belgische jongeren geloofwaardig; ook wat hun vrienden hen vertellen over een merk of product (17%) behoort net als de mening van andere merkgebruikers (16%) tot de top drie van meest betrouwbare bronnen.